Krzyżówki nad tatrzanskim stawem
Cóż może się nam kojarzyć z wodą, jeśli nie widok stadka żerujących kaczek?Wszędobylskie krzyżówki zna każdy z nas. Dosłownie wszędobylskie! Można je spotkać praktyczne na całej półkuli północnej, w środowiskach naturalnych jak i mocno przekształconych przez człowieka. W samej tylko Europie szacowana liczba osobników przekracza aż kilka milionów sztuk!
W Polsce, podobnie jak w wielu innych państwach, krzyżówka bez cienia wątpliwości zasłużyła na zaszczytne miano najliczniej występującej kaczki. Czy to nad brzegiem Bałtyku, na tafli jeziora wśród tatrzańskich ścian, czy też spacerując między tłumami przechodniów, ptaki te czują się znakomicie.
Swój sukces zawdzięczają przede wszystkim zdolności do szybkiej adaptacji w ciągle zmienianym przez człowieka świecie, a także ogromnej elastyczności w doborze siedliska, w którym żyją, jedzą i rozmnażają się. Wystarczy odwiedzić miejsce, w którego pobliżu znajduje się woda, najlepiej stojąca lub wolno płynąca, aby natknąć się w jej sąsiedztwie na maszerujące swym niezdarnym krokiem krzyżówki. Jeziora, stawy, zakola rzek, sztuczne sadzawki, morskie zatoki, bagna, podmokłe łąki, a nawet rowy melioracyjne są dla tych ptaków nieodłącznym elementem codziennego życia. Stanowią dla nich swoistą jadłodajnię, oferującą ich ulubione przysmaki: przede wszystkim rośliny wodne, ale także larwy owadów i drobne skorupiaki, uzupełniające „zieloną” dietę. Niestety, coraz częściej do żołądków kaczek trafiają także woreczki foliowe i inne śmieci, których spożywanie może mieć dla ptaków tragiczne konsekwencje. Co więcej, dokarmianie krzyżówek, nawet w dobrej wierze i z chęci niesienia pomocy zwierzętom, może się okazać dla nich fatalne w skutkach. Dzieje się tak, ponieważ dostają od nas nieodpowiedni pokarm, najczęściej kawałki świeżego białego pieczywa. I nie chodzi tu tylko o to, że kaczki w naturalnym warunkach po prostu chleba nie jedzą, ale o to, że częste spożywanie produktów bogatych w kalorie, a ubogich w witaminy, może u nich prowadzić do groźnego schorzenia zwanego „anielskimi skrzydłami”. Sama nazwa nie sugeruje poważnych zmian zachodzących w organizmie kaczek. Dochodzi u nich jednak do nieodwracalnej deformacji ostatniego stawu w skrzydle, wywołanej nadmiernym obciążeniem słabych kości przez zbyt szybko rosnące pióra. Skutkuje to nienaturalnym wygięciem i odstawaniem kończyny od tułowia – ptak zostaje pozbawiony możliwości całkowitego złożenia skrzydła, a często także zdolności do lotu. Taka kaczka traci swą sprawność w poruszaniu się oraz siły do walki o przetrwanie, a prawdopodobieństwo, że zginie, dramatycznie wzrasta. Pamiętajmy o tym, kiedy następnym razem będziemy chcieli z życzliwości podzielić się z kaczkami kromką białego chleba. Jeśli już zamierzamy je dokarmiać, weźmy ze sobą chociażby tartą marchew, którą bez obaw możemy wprowadzić do kaczego menu.
Krzyżówka – samiec i samica
Przebywanie w jednym środowisku z ludźmi wiąże się też z innymi zagrożeniami. W końcu ptaki nie są świadome na przykład, do czego służy droga szybkiego ruchu i że nie powinno się po niej spacerować. Zdarza się, że samice wyprowadzają lęgi w pasach zieleni na autostradach, a później wędrują z pisklętami w poprzek trasy. Niestety, taka eskapada często kończy się śmiercią całej kaczej rodziny. Inne samice szukają szczęścia bliżej naszych osiedli. Znane są chociażby przypadki odnalezienia kaczego gniazda w balkonowych skrzynkach z kwiatami. Mimo tak wielu niebezpieczeństw, krzyżówki stale zwiększają swoją liczebność. Rozrastanie się populacji zawdzięczają przede wszystkim dużej rozrodczości – jedna samica może mieć przy sprzyjających warunkach nawet kilkanaście piskląt w lęgu, które zaledwie po upływie roku uzyskują pełną dojrzałość.
Co więcej, między matkami wychowującymi młode istnieje bliska współpraca. Jedna kaczka często wodzi za sobą stadko złożone nie tylko ze swoich własnych piskląt, ale także z kacząt innej samicy. W dodatku krzyżówki są naprawdę długowieczne. Odnotowano przypadek osobnika, który dożył aż 29 lat!
Powszechne występowanie kaczek krzyżówek dostarcza nam niezliczonych okazji do obserwacji ich zachowania i ciekawych zwyczajów. Wykorzystajmy tę możliwość, poświęćmy chwilę na podpatrzenie popisujących się samców albo żerujących głową na dół samic, a poznamy nieco bliżej naszych wodnych pierzastych sąsiadów.
